Birinci Balkan Savaşı (1912-1913)

Birinci Balkan Savaşı: Giriş

Birinci Balkan Savaşı (1912-1913), Balkan devletlerinin Osmanlı İmparatorluğu’na karşı birleşerek başlattığı bir savaştır. Bu savaş, hem Balkanlar’daki siyasi dengeleri kökten değiştirdi hem de Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş sürecini hızlandırdı. Savaş, Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ’ın oluşturduğu Balkan Birliği ile Osmanlı İmparatorluğu arasında gerçekleşti. Bu makalede, savaşın nedenleri, gelişimi, sonuçları ve akademik kaynaklar üzerinden detaylı bir analiz sunulacaktır.

Savaşın Nedenleri

1. Osmanlı İmparatorluğu’nun Zayıflığı:
   Osmanlı İmparatorluğu, 19. yüzyıl boyunca toprak kayıpları ve iç çekişmelerle zayıflamıştı. 1911’de İtalya’ya karşı kaybedilen Trablusgarp Savaşı, Osmanlı’nın askeri ve ekonomik açıdan ne kadar güçsüz olduğunu ortaya koydu. Balkan devletleri, bu zafiyetten yararlanmak istedi.
2. Milliyetçilik Hareketleri:
   19. yüzyılda yükselen milliyetçilik akımları, Balkan halklarını Osmanlı yönetimine karşı harekete geçirdi. Sırbistan, Yunanistan ve Bulgaristan, kendi ulusal devletlerini kurmuştu ve Osmanlı’nın Balkanlar’daki topraklarını ele geçirmeyi hedefliyordu.
3. Balkan Birliği’nin Kurulması:
   Rusya’nın desteğiyle Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ, Osmanlı’ya karşı bir ittifak oluşturdu. Bu ittifak, Balkan Birliği olarak bilinir. Rusya, Balkan devletlerini destekleyerek Osmanlı’yı zayıflatmayı ve Boğazlar üzerinde etkisini artırmayı amaçlıyordu.
4. Ekonomik ve Stratejik Çıkarlar:
   Balkan devletleri, Osmanlı’nın Balkan topraklarını (Makedonya, Arnavutluk, Trakya) ele geçirerek ekonomik ve stratejik avantaj sağlamayı hedefliyordu. Özellikle Makedonya’nın verimli toprakları ve limanları, bölgedeki rekabeti artırıyordu.

Savaşın Gelişimi

Birinci Balkan Savaşı, 8 Ekim 1912’de Karadağ’ın Osmanlı’ya savaş ilan etmesiyle başladı. Diğer Balkan devletleri de kısa sürede savaşa dahil oldu.

1. Osmanlı’nın Hazırlıksız Oluşu:
   Osmanlı ordusu, savaşa hazırlıksız yakalandı. Askerlerin büyük bir kısmı terhis edilmişti ve modern silahlar yetersizdi. Ayrıca, siyasi istikrarsızlık ve iç çekişmeler, ordunun etkinliğini azaltıyordu.
2. Hızlı Balkan İlerleyişi:
   Balkan Birliği, hızlı bir şekilde ilerledi. Bulgar ordusu, Lüleburgaz ve Kırklareli muharebelerinde Osmanlı’yı mağlup ederek Çatalca’ya kadar ulaştı. Sırbistan, Kumanova Muharebesi’nde Osmanlı’yı yenerek Makedonya’yı ele geçirdi. Yunanistan ise Selanik’i işgal etti.
3. Çatalca Savunması:
   Osmanlı ordusu, Bulgar ilerleyişini durdurmak için Çatalca’da savunma hattı oluşturdu. Ancak, Balkan devletlerinin üstünlüğü karşısında başarılı olamadı.
4. Londra Barış Konferansı:
   Aralık 1912’de başlayan Londra Barış Konferansı, savaşın sona ermesini amaçlıyordu. Ancak, görüşmeler sonuçsuz kaldı ve savaş devam etti.
5. Edirne’nin Düşüşü:
   Mart 1913’te Bulgar ve Sırp kuvvetleri, Edirne’yi ele geçirdi. Bu, Osmanlı için büyük bir darbe oldu.
6. Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913):
   Osmanlı İmparatorluğu, Balkan devletleriyle Londra Antlaşması’nı imzalayarak savaşı sonlandırdı. Antlaşmaya göre, Osmanlı, Balkanlar’daki topraklarının büyük bir kısmını kaybetti. Midye-Enez hattının batısındaki tüm topraklar Balkan Birliği’ne bırakıldı.

Savaşın Sonuçları

1. Osmanlı’nın Balkanlar’daki Varlığının Sona Ermesi:
   Osmanlı İmparatorluğu, Balkanlar’daki topraklarının neredeyse tamamını kaybetti. Sadece Doğu Trakya ve Edirne (kısa süreliğine) Osmanlı kontrolünde kaldı.
2. Balkan Devletleri Arasında Anlaşmazlıklar:
   Balkan Birliği, savaş sonrasında toprak paylaşımı konusunda anlaşmazlığa düştü. Bu durum, İkinci Balkan Savaşı’na (1913) yol açtı.
3. Arnavutluk’un Bağımsızlığı:
   Savaş sırasında Arnavutluk, 28 Kasım 1912’de bağımsızlığını ilan etti. Bu, Balkanlar’da yeni bir ulus-devletin doğuşu anlamına geliyordu.
4. Osmanlı’nın Askeri ve Siyasi Prestij Kaybı:
   Savaş, Osmanlı’nın askeri ve siyasi prestijini büyük ölçüde zedeledi. Bu durum, İmparatorluk içindeki reform ve modernleşme çabalarını hızlandırdı.
5. Büyük Güçlerin Müdahalesi:
   Savaş, Avrupa’daki büyük güçlerin (Rusya, Avusturya-Macaristan, İngiltere) Balkanlar’a müdahalesini artırdı. Bu durum, I. Dünya Savaşı’nın zeminini hazırladı.

Sonuç

Birinci Balkan Savaşı, Balkanlar’daki siyasi haritayı kökten değiştirdi ve Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş sürecini hızlandırdı. Savaş, milliyetçilik akımlarının gücünü ortaya koyarken, büyük güçlerin bölgeye müdahalesini de artırdı. Bu savaş, aynı zamanda İkinci Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı’nın da habercisi oldu. Balkan Savaşları, modern dünya tarihinin en önemli dönüm noktalarından biridir ve etkileri günümüze kadar uzanır.

Kaynakça:

• Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913.
• Hall, Richard C. (2000). The Balkan Wars 1912-1913: Prelude to the First World War.
• Hacısalihoğlu, Mehmet (2008). Doğu Rumeli’de Kayıp Köyler: 1878-1912.
• Jelavich, Barbara (1983). History of the Balkans: Twentieth Century.
• Shaw, Stanford J. & Ezel Kural Shaw (1977). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Volume II.