Hamidiye Zırhlısı

Hamidiye Kruvazörü, Balkan Savaşı sırasındaki başarılı deniz çarpışmalarıyla ünlenen Osmanlı savaş gemisi. İngiltere’de yaptırılarak 1905’te İstanbul’a getirildi. II nci Abdülhamid’in donanmaya duyduğu kuşku nedeniyle 1908’e değin Haliç’te demirli kaldı. Balkan Savaşı başlayınca Hüseyin Rauf Bey (ORBAY) komutasında Karadeniz’de görevlendirildi. Aralık 1912’de Varna’yı ve öteki Bulgar limanlarını bombaladı. 20 – 21 Aralık 1912 gecesi bir Bulgar torpil gemisince vuruldu. Baş tarafı tümüyle suya gömülü olarak İstanbul’a gelmeyi başardı ve Haliç’te onarıma alındı. Ocak 1913’te bu kez Ege Denizi’ne açıldı. Yunanistan’ın Syrus Adası’ndaki barut ve dinamit fabrikasını yok ettikten sonra Yunan donanmasının ünlü “Makedonya” kruvazörünü ve 11 Mart 1913’te Adriya Denizi’ne girerek bir Yunan kuru yük gemisini batırdı. Dıraç’taki (Durres) Sırp kuvvetlerinin karargâhlarını bombaladı ve büyük kayıplar verdirdi. Shëngjin’de beş Sırp nakliye gemisini batırdı (Turkforum.net).

 

yapım yılı:1904
ton: 3,800
sürat: 22 mil
silahlar:
2 x 150 mm. top
8 x 120 mm. top
2 x 47 mm. top
2 x 37 mm. top
3 x 450 mm. torpido kovanı

balkan savaşları ve 1.dünya savaşına katılan kruvazörümüz 1964 yılında ise satılmıştır.


“Hamidiye” Kruvazörü
Londra Antlaşması’nın imzalandığı 30 Mayıs 1913’e değin Ege ve Akdeniz’de 11,200 mil kat eden ve çok sayıda yara alan “Hamidiye”, 7 Eylül 1913’te Yeşilköy’de büyük törenle karşılandı. Başarıları nedeniyle “Kahraman” unvanını aldı. Askeri başarıları büyük olmamakla birlikte “Hamidiye” kruvazörü Balkan Savaşları’nın ağır yenilgi koşullarında halk ve askerin gözünde bir umut ışığı oldu (Turkforum.net).

Hamidiye 1903’ten 1908’e kadar padişahın emriyle Haliç’te kalmıştı. 1908 yılında gerçekleşen ve tarihe 31 Mart Olayı diye geçen ve II. Meşrutiyet’in ilanı ile sonuçlanan olaylar dizisi hem Hamidiye hem de Türk deniz tarihi için dönüm noktası olmuştur. Bu olaydan sonra Rauf ORBAY Gemi Komutanı olarak Hamidiye’ye atanmıştı. Böylelikle Hamidiye ile Akın Harekâtını gerçekleştirecek komutanı Rauf ORBAY için yeni bir sayfa açılmıştı.
Rauf ORBAY bahriye mektebinden mezun olmasından sonra, Hamidiye’ye atanmasına kadar, çeşitli sivil bahriye gemilerinde ve müteakiben Amerika’dan getirilerek paşa yapılan Buknam Paşa’nın yanında çalışmıştır. Kendisini gerçekten bahriyeye adamış genç bir komutandı. Ama bana göre asıl önemli olan şey, o zaman Hamidiye’ye mühendis olarak tayin edilen(Bu arada belirtmek gerekir ki; o zamanlar Mekteb-i Bahriye’den mezun olan herkes mühendis adı altında gemilere tayin edilirmiş) Albay Şakir TUNÇÇAPA’nın anılarının derlendiği Ahmet Cemaleddin SARAÇOĞLU’nun yazdığı kitaptaki Rauf ORBAY hakkında görüşlerdi. Kitaptaki şekline hiçbir ekleme yapılmadan aynen alıntı yapıyorum: “… Herkes biliyordur ki, Hamidiye’nin genç, vakarlı, disiplin seven fakat o nispette de kendilerine manevi bir evlat muamelesi ettiği süvarisi tam manasıyla bel bağlanabilir, vazife alanında sert, lakin hepsine karşı şefkatli bir baba, anlayışlı davranan bir şefti…”
Zaten böyle bir komutan altında çalışan subay ve askerlerin seyirler boyunca canlarını hiçe sayarak göstermiş oldukları üstün gayret ve çaba, komutanlarına karşı duydukları saygı ve hiçbir zaman kaybetmedikleri vatan sevgisinden kaynaklanıyordu.
Akın harekâtı öncesi Hamidiye zırhlısı 1912’de başlayan Balkan Savaşı’nda Karadeniz’de çeşitli görevlerde bulunmuştu. Özellikle diğer gemilerle birlikte Osmanlı devletinin savaştığı Bulgaristan’ın başta Varna ve Kovarna olmak üzere çeşitli limanlarına top atışı yapılması görevlerini gerçekleştirdi. 20 Aralık 1912 gecesi yine bu görevlerden birini icra ederken, 3 Bulgar torpido gemisi(İsimleri: Draçki, Smeli ve Stroki) tarafından saldırıya uğramış ve sancak baş omuzluğunda delik açılmış ve gemi batma tehlikesi yaşamıştı. Bulgar botlarının bölgeden kaçması üzerine, Hamidiye, baş tarafı denize batmış şekilde, Turgut Reis zırhlısının yardımıyla Haliç’e getirilmiş ve bakıma girmişti. 

       Bakım ve tamir işlemlerinin tamamlanmasından sonra Hamidiye diğer donanma gemileri gibi Çanakkale boğazına hareket etti. Bu arada şunu belirtmek gerekir; Balkan savaşı zamanında Yunan donanması özellikle sahip oldukları Averof zırhlısı ile epey güçlü bir durumdaydı ve Çanakkale Boğazı önünde Türk gemilerine karşı büyük tehlike oluşturuyordu. Bundan dolayı 13 Ocak 1913’te o zamanlar sancak gemimiz olan Barbaros Hayrettin zırhlısında yapılan harp meclisinde, Hamidiye Komutanı Rauf ORBAY’a donanmamızın hareket etmesinde kolaylık sağlaması için “Akın Harekâtı” yapması görevi verilmiştir. Bu görevin verilmesinde amaç Averof’u boğaz önünden uzaklaştırıp, gemilerimizin boğaz çıkışını kolaylaştırmaktı. Böylelikle Hamidiye için akın harekâtı başlamış oldu.
Öncelikle Hamidiye’nin boğazdan çıkması gerekiyordu. Bu maksatla; Yunan donanmasını kandırmak için Türk sancağı kaldırıldı ve gemi personelinin taktığı fesler çıkartıldı. 13 Ocak gecesi Hamidiye boğazdan çıkış yaptı.
Akın harekâtı sadece Yunan donanmasının boğaz önünü boşaltmasından ibaret değildi, aynı zamanda Hamidiye’nin hem Yunan limanlarına hem de gemilerine saldırılar düzenlemesini içeriyordu.
2 günlük seyirden sonra 15 Ocak günü Ege denizinde Yunanlılar için bir ticaret merkezi olan Şira(Siros) adasına yaklaşılmıştı. Ada’da bulunan silah ambarları ve haberleşme için önemli olan telgraf merkezini bombalamış, ayrıca aslında bir ticaret gemisi olan ama Yunanlıların savaş için toplar yerleştirdiği Makedonya yardımcı kruvazörüne limanda iken saldırmış ve çok büyük hasar meydana getirmişti.

       Rauf ORBAY Yunan donanmasının büyük bir kuvvetle onları beklediği düşüncesiyle Anadolu kıyısına paralel doğuya gitmiş belli bir süre sonra da rotasını güneye çevirerek Mısır’a doğru hareket etmiştir. Bu rota değişikliğinin diğer bir amacı da kömür ihtiyacının giderilmesiydi.
Mısır’dan izin alarak Süveyş kanalındaki “Port Said” limanına giren Hamidiye,burada Bahriye Nezaretinin verdiği 2000 lira ile kömür ikmalini gerçekleştirdi. Bu yakıt ikmali sırasında gerçekleşen ve anılarda bahsedilen bir olay oldukça önemlidir. Ama öncelikle şu bilgiyi vermem gerekiyor: Savaş sırasında herhangi bir tarafın gemisi tarafsız bir limanda tamir dışında 1 günden fazla kalamazdı. Limanda Hamidiye’nin kömür ikmalinin uzun sürmesinden dolayı, İngiliz hükümetinin Mısır temsilcisi gemiye gelerek, geminin bir an önce limandan çıkması gerektiğini yoksa İngiliz donanmasının işe karışacağı tehdidinde bulunmuş, bunun üzerine Rauf ORBAY, “Hamidiye Türk sularını terk ederken, düşman olarak yalnız Yunan donanmasını hesaba katmamıştı; yoluna engel olmak üzere karşısına dikilecek her yabancı donanma ile boğuşacağına ahdetmişti. Buraya gelecek ve yolumuzu isteyecek İngiliz filosuyla hesaplaşmaya hazırız, İngiliz filosunun geleceği varsa göreceği de vardır ekselans!” cevabını vermişti. Sonuçta ise Hamidiye komutanının istediği olmuştur.

Hamidiye yakıt ikmali sonrası, Yunan gemilerinin İskenderiye’de kendisini beklediği yönünde çıkan söylentilere karşı, halkın Yunanlılara karşı savaşan bu gemiye gösterdiği büyük sevgi gösterileriyle, limandan ayrıldı ve Malta’ya doğru seyire başladı. 5 gün sürecek bu seyir boyunca Hamidiye Akdeniz’de fırtınalara yakalanmış ve çok büyük tehlikeler atlatmıştı. Bu süre zarfında telsiz ve silah sistemlerinde arızalar çıkmış ama hiç bir Yunan gemisiyle karşılaşmadan 14 Şubat günü Malta’nın La Valetta limanına gelmişti. Burada aynı Mısır’da olduğu gibi kalma süresi bir gün olmasına karşın Rauf ORBAY’ın çok iyi derecedeki İngilizce bilgisi ve diplomasisi ile hem Malta valisi hem de İngiliz donanmasıyla kurduğu ilişki sonucunda, limanda üç gün kalmış ve bu süre zarfında gemiye yakıt ikmali sağlanmıştır. Bu esnada Hamidiye’nin Malta Adası bölgesinde olduğu bilgisinin Yunan donanmasına ulaşması üzerine üç muhrip ve bir kruvazör bu bölgeye kaydırılmıştı.
Hamidiye Kruvazörü 17 Şubat 1913 günü Malta’dan hareket ederek, 22 Şubat 1913 tarihinde Gazze’ye intikal etmiş ve bir gün sonra Hayfa’ya demirleyerek 395 ton kömür almıştı.
Arnavutluk’ta tecrit edilmiş olan Garp Ordusu’na ulaştırılmak üzere 50 ton cephane ve 10.000 altını 02 Mart 1913 tarihinde Arvat Adası’nda (Suriye karasuları içinde) teslim alan Hamidiye, 08 Mart 1913 günü Silifke’den ayrılarak, Yunan gemilerine görünmeden 11 Mart 1913’te Adriyatik Denizi’ne girmişti.
13 Mart günü sabah saatlerinde Hamidiye, Yunanlılara ait Leros şilebiyle karşılaştı. Şilebin kaptanıyla 20 personeli ele geçirilip gemiye alındı. Leros şilebi ise mahmuzlanarak batırıldı. Ele geçirilen personel Rauf ORBAY için çok önemliydi çünkü Adriyatik’teki Yunan donanmasının yerini ve sayısını öğrenme fırsatını sağlamıştı. Yapılan sorgu sonucunda Yunanlıların İpsara zırhlısı ve dört torpido botunun Korfu adasında oldukları, Şinkin limanında 5 tane daha ticari maksatlı kullanılan şilep bulunduğu ve bunlar dışında Adriyatik’te başka harp gemisi olmadığı öğrenilmişti. Hamidiye bu olaydan yaklaşık 2 saat sonra bir torpido botu tarafından görüldü ve torpido botun Korfu’ya doğru hareket ettiği anlaşıldı. Rauf ORBAY’ın aslında bu durumda çok fazla seçeneği yoktu. Yunan filosu Hamidiye’yi bulmadan, Hamidiye saldırıya geçecekti.

Böylece Şinkin limanına doğru rota ayarlandı. Bu esnada Draç şehri yakınındaki yamaç üzerinde kurulmuş Yunanlıların askeri çadırlı karargâhı üzerine 6400 metreden ateş açıldı ve büyük hasar verildi. İlerlemeye devam eden Hamidiye Şinkin limanına girdikten sonra limanda bulunan, aslında şilep olan ama Yunanlıların asker ve savaş malzemesi taşımasında kullandığı yedi gemiye ateş açtı. Aynı zamanda limandan yapılan ateşe de karşılık veren Hamidiye limandaki tüm gemileri batırmıştı. Böylelikle Yunanistan, cepheleri takviye etmek için sevk ettiği çok sayıda askeri personeline ilave olarak büyük miktardaki harp mühimmatı ve lojistik destek malzemesini de kaybetmişti.
Hamidiye taarruzlarını tamamladıktan sonra gemide mevcut 250 ton kömür ile intikal edebileceği limanların mevki ve mesafeler açısından analizini yaptıktan sonra Yunan donanması ile karşılaşmadan İtalya’ya yakın seyretmiş ardından da Akdeniz’e çıkmıştı. Daha sonra da rotasını Mısır’a çevirerek 16 Mart 1913 günü İskenderiye Limanı’na ulaştı.
    Bu tarihten sonra beş ay boyunca Doğu Akdeniz ve Süveyş Kanalı’nda birçok faaliyette bulunan Hamidiye 12 Eylül 1913’te harekâtı tamamlayarak İstanbul’da Haliç’e girmiştir.  “istanbul halkı hamidiye’yi heyecanla bekliyordu. 7 eylül günü yeşilköy açıklarında göründü. muhrip filotillası alay sancaklarını çekmiş, bütün tayfalar güvertelere dizilmiş çimavira (tören) yapıyorlardı. bayraklarla donanmış vapurlar, istimbotlar, sandallar, kayıklar, mavunalar sahillerde rıhtımlarda damlarda dağ taş insan doluydu. sevgi, coşku içinde, alkışlarla, haykırışlarla hamidiye’yi karşılıyorlardı. kahraman hamidiye’yi ve hamidiye kahramanı raf’u.”

hamidiye’nin, soğuk bir kış günü çanakkale’den ayrılışı üzerinden tam 7 ay 24 gün geçmişti… (ekşisözlük)

 

Hala dünyada birçok üniversitede ve yabancı deniz harp okullarında ders olarak verilen Hamidiye ve Akın harekâtı, Türk Deniz Kuvvetleri ve Deniz Harbiyelileri için büyük bir övünç kaynağı ve örnek alınacak büyük bir zafer niteliğindedir. (DHO.edu.tr)

You may also like...

9 Responses

  1. ÇINAR ÖZEDGÜ dedi ki:

    BU SAVAŞ GEMİSİ, KOMUTANI, MÜRETTEBATI İLE BİRLİKTE BİR BÜTÜN OLARAK DEĞERLENDİRİLEREK BİR FİLMİNİN ÇEKİLMESİNİ ÇOKTAN HAKETMİŞTİR.ÇOK DEĞERLİ FİLM YAPIMCILARIMIZDAN HAMİDİYE KRÜVAZÖRÜNÜN BU KAHRAMANLIK VE CESARET DOLU,ADININ ”AKIN HAREKATI” OLAN BİR FİLM ÇEKMELERİ HUSUSUNDA ACELE ETMELERİNİ RİCA EDİYORUM.EĞER BÖYLE BİR FİLM ÇEKİLECEK OLURSA SİNEMADA SES GETİRECEĞİNE KALPTEN İNANIYORUM.

  2. sami aktaş dedi ki:

    Rahmetli Büyük dedem Hamidiye zırhlısında askermiş. amcam anlatmıştı.O yıllar çok çileli geçmiş,esir düşmüşler ,deniz suyu içiyorlarmış düşman 1 somun ekmek veriyorlarmış .Malta daki esir kampından 2 arkadaş kaçmışlar,gece yürüyüp gündüz saklanarak Selanik e varmışlar,oradan Müslüman köylerden yardım alıp, memlekete Ordu ya 2 yılda dönmüşler.

  3. Hüseyin Dilaver PARMAKSIZ dedi ki:

    Dedem, Hasan Parmaksizoglu Balkan harbi 1911 – 1912 yıllarinda Ak Denizde dolaşan Hamidiye zirhlisinin Çarkci başısi, 1914 de baslayan 1. Dünya Savaşı sırasında bütün zabitleri Anadolu geciren Istimbot kumandani Binbaşı (Sarı Hasan ) , Anadoluya gecer ve Ankara Garnizon Komutanlığı gorevinde bulunur. Savaştan sonra emekli subay olarak memleketi Sinop’a yerlesir. O zamanin makine muhendisi olduğu için Ayancık ilcesinde bulunan Belçika lilara ait kereste fabrikasında işletme muhendisi olarak görev yaptı. Oğlu Ali Fuat’in Kayseri Sarımsaklı’ daki görev yerinde 1952 yılında vefat etti. Allah rahmet eylesin.

    • RosenCruz dedi ki:

      Allah rahmet eylesin, mekanı cennet olsun kahraman dedenizin. Bilgiler için teşekkürler.

  4. Dedem, Hasan Parmaksizoglu Balkan harbi 1911 – 1912 yıllarinda Ak Denizde dolaşan Hamidiye zirhlisinin Çarkci başısi, 1914 de baslayan 1. Dünya Savaşı sırasında bütün zabitleri Anadolu geciren Istimbot kumandani Binbaşı (Sarı Hasan ) , Anadoluya gecer ve Ankara Garnizon Komutanlığı gorevinde bulunur. Savaştan sonra emekli subay olarak memleketi Sinop’a yerlesir. O zamanin makine muhendisi olduğu için Ayancık ilcesinde bulunan Belçika lilara ait kereste fabrikasında işletme muhendisi olarak görev yaptı. Oğlu Ali Fuat’in Kayseri Sarımsaklı’ daki görev yerinde 1952 yılında vefat etti. Allah rahmet eylesin.

  5. HAMİDİYE ZIRHLSI İLE İLGİLİ FOTOLAR VAR ELİMDE.

    • RosenCruz dedi ki:

      Bana ulaştırırsanız bu site üzerinden yayınlayabilirim. e-mail adresim

      skislal/AT/gmail.com

  6. Dilaver PARMAKSIZ dedi ki:

    MÜHENDİSHANEYİ BERRÜHUMAYUN DAN MEZUN OLMUŞTUR.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.